BIOMEDISCHE PRAKTIJK DR JOHAN DE SAEDELEER WOMMELGEM - ANTWERPEN

WAT IS ACUPUNCTUUR?

1. HISTORIE

China

In China gaat de geschiedenis van de acupunctuur zo'n vijfduizend jaar terug. Uit inscripties in steen en andere bronnen blijkt dat men toen al op de hoogte was van een relatie tussen de oppervlakte van het lichaam en de inwendige organen. Proefondervindelijk heeft men geconstateerd dat door het prikkelen, verwarmen of masseren van drukpijnlijke plaatsen op het lichaam het probleem opgelost werd. Het basisprincipe van de acupunctuur - Yin en Yang - werd reeds eeuwenlang bij talrijke volkeren toegepast. De "Gele Keizer" Huang Ti (2674-2575 v.Chr.) heeft veel bijgedragen tot het inventariseren en vastleggen van die kennis. Tijdens de Ching-dynastie (1644-1922) kwam er een kentering toen de westerse missionarissen de medische verworvenheden uit hun moederland importeerden. Pas in 1949 werd China zich opnieuw bewust van haar eeuwenoude rijke medische traditie.

Vlaanderen

De acupunctuur heeft in Vlaanderen sinds de zeventiger jaren een steeds vastere plaats ingenomen in de samenleving. Door het bieden van een andere benaderingswijze vervult acupunctuur zowel additieve als alternatieve functie ten aanzien van de reguliere geneeskunde. Hoewel deze geneesmethode een breed indicatie-veld heeft, zijn de meest bekende tot op heden de pijnbestrijding en het stoppen met roken.

2. ZIEKTE BEZIEN VANUIT DE CHINESE GENEESKUNDE

Volgens de Traditioneel Chinese geneeskunde (Traditional Chinese Medicine of TCM) is ziekte het gevolg van een verstoring van het "evenwicht". Evenwicht wordt als het basisprincipe van het universum gezien (TAO). Het wordt gevormd door twee componenten die elkaars tegenpool en complement zijn: "Yin/Yang". Volgens de Chinese zienswijze kan alles in het universum in een Yin en een Yang deel onderscheiden worden. Yang staat voor mannelijk, de zon, scheppende deel en Yin staat voor het vrouwelijke, ontvangende, donkere deel. Beide polariteiten vullen elkaar aan en manifesteren zich dan ook tegelijk. In de dag- en nachtcyclus bijvoorbeeld, is op het middernachtelijk uur het Yin maximaal. Tevens is het Yang van de nieuwe dag al in het eerste aanvang aanwezig. Het symbool voor het dynamische Yin/Yang fenomeen is een cirkel met daarin een witte en een zwarte visachtige figuur. Als het organisme gezond is zijn het Yin en Yang deel in balans (harmonie). Gezond blijven is het streven naar harmonie (TAO). Op dit principe zijn onder andere de Chinese bewegingsleer (Tai Chi) en ademhalingsoefeningen (Chi Kung) gebaseerd. Wordt de balans tussen Yin en Yang verstoord dan wordt men ziek. De traditionele Chinese geneeskunde is erop gericht het evenwicht tussen Yin/Yang te herstellen.

3. HOE DE ACUPUNCTUUR TE BEGRIJPEN VANUIT DE REGULIERE GENEESKUNDE

Wat in China proefondervindelijk is ontdekt, is veel later in het Westen fundamenteel onderzocht. Namelijk dat er een relatie bestaat tussen de organen en de huid (Head heeft die wetenschappelijk bewezen). Head liet zien dat een niet goed functionerend orgaan via het zenuwstelsel signalen doorgeeft aan het ruggenmerg. Het betreffende huidgebied dat bij dezelfde reflexboog van het disfunctionerende orgaan hoort, wordt dan ook geprikkeld. Een bekend verschijnsel is de uitstralende pijn naar de linker arm bij een hartaandoening. In China is men er achter gekomen dat het omgekeerde soms ook mogelijk is! Zo kan een acupuncturist door activeren van een acupunctuur punt van de dikke darm een aandoening van die dikke darm behandelen. Dr. H.G.Kho heeft in zijn proefschrift "Acupuncture in Anaesthesia and Surgery, Study in China and the Netherlands" bewezen dat acupunctuur ook bij bewusteloze patiénten werkzaam is. In het proefschrift legt hij het wetenschappelijk verband tussen acupunctuur en wetenschap.

4. HOOFDSTROMINGEN BINNEN DE ACUPUNCTUUR

• Klassieke acupunctuur
• Moderne Acupunctuur
• EAV
• Auriculo
• Tandheelkunde
• Diergeneeskunde

Klassieke acupunctuur

Deze gaat uit van de klassieke Chinese filosofie. Een van de pijlers van deze filosofie is de vijf elementenleer. Deze elementen zijn: vuur, aarde, metaal, water en hout. Bij elk van deze elementen hoort een inwendig orgaan:

• vuur = hart / dunne darm
• aarde = milt-pancreas / maag
• metaal = longen / dikke darm
• water = nieren / blaas
• hout = lever / galblaas

De energie stroomt in deze volgorde van het ene element naar het volgende. Dit is ook het geval tussen de organen. Zoals in het schema is te zien wordt het element vuur gevoed door de energie van het element hout, etc. Dit schema, overgebracht op het menselijk lichaam, laat zien dat het hart (vuur) gevoed wordt door de energie van de lever (hout). Zo kan het gebeuren dat iemand met hartklachten niet door middel van de hartmeridiaan behandeld wordt, maar door middel van de levermeridiaan. In de acupunctuur bestaan meerdere van dergelijke relationele verbanden. De acupuncturist kan door middel van de pols-/ tongdiagnose bepalen welke relaties verstoord zijn en hoe deze hersteld kunnen worden. Bij de polsdiagnostiek beoordeelt de acupuncturist de energetische toestand van het lichaam door de linker en de rechterpols te voelen: op elke pols zijn 6 verschillende organen te vinden. Bij inspectie van de tong let hij op vorm, lokale verkleuring, aanslag en tandafdrukken langs de rand.

Verder zijn van belang:

• de manier waarop de patiént over zijn ziekte spreekt
• de huid, het haar en de ogen van de patiént
• de aanwezigheid van warmte- of koude gebieden op het lichaam
• eventuele drukpijnlijke punten
• de lichaamsgeur van de patiént

Moderne acupunctuur

Behandelingsmethoden

• Naalden
• Moxa
• Electro stimulatie
• Laser

Behandelingsmethoden

Hierbij blijft de klassieke acupunctuur uitgangspunt, maar er wordt tevens gebruik gemaakt van westerse diagnostiek en van moderne technologie. Zo worden vooral punten gebruikt die in het innervatiegebied van de aandoening liggen (veelal is dit de Headse zone of het dermatoom). De NAAV-opleiding besteedt veel aandacht aan deze neuroanatomische "segmentale interacties". Op deze wijze kunnen we namelijk niet alleen op een westerse, wetenschappelijk te verklaren wijze de acupunctuur beoefenen, maar de behandeling wordt er ook effectiever door. Door deze neuroanatomische benadering kunnen we ook vaak segmentale haarden ("stoorvelden") ontdekken, die de werkzaamheid van een acupunctuurbehandeling belemmeren: ze zijn vaak eenvoudig te verhelpen (we denken hierbij bijvoorbeeld aan wervelblokkades). Bij de bestrijding van pijn kunnen de naalden elektrisch worden gestimuleerd, waardoor er in de hersenen bepaalde stoffen (endorphinen) worden aangemaakt, die pijnstillend werken. Recent wetenschappelijk onderzoek bevestigt dat verschillende soorten electrische prikkels heel selectief de aanmaak van een bepaald soort endorfine kunnen stimuleren, waardoor de pijn op verschillende wijzen kan worden bestreden. In de anaesthesie wordt deze methode steeds meer toegepast.

EAV

Elektro-acupunctuur volgens Voll Dr. Voll was een Duits arts die onderzoek deed naar het meten en elektrisch stimuleren van acupunctuurpunten. Bij toeval ontdekte hij dat meetwaarden van de acupunctuur punten veranderden door het plaatsen van homeopathische middelen in het meetcircuit. Hij heeft het uitgewerkt tot een uitgebreide methode, waarbij een totaal overzicht kan worden verkregen van de energetische toestand van het gehele lichaam. Een behandelaar is op deze wijze in staat om daar te behandelen waar de meeste kans op succes te verwachten is. Tevens is hij in staat, via de onderlinge relaties tussen de acupunctuurpunten, vast te stellen of er milieu/giftige belastingen of stoorhaarden in het lichaam aanwezig zijn. Deze ziekmakende invloeden kunnen elders in het lichaam voor klachten zorgen. De klachten hoeven dus niet voort te komen uit oorzaken ter plaatse van de klacht maar kunnen ontstaan uit een stoorhaard elders in het lichaam. Als voorbeeld kan dienen een chronische ontsteking van de blinde darm die verantwoordelijk is voor lage rugklachten. Of een patiént die blijkt niet tegen amalgaam (vulmateriaal in kiezen) te kunnen en op basis van een langzaam toenemende belasting met zware metalen uiteindelijk neurologische of gewrichtsklachten krijgt. Het doel van de EAV-meting is te zoeken naar de oorzaak van de klachten van de patiént; als de oorzaak wordt weggenomen, verdwijnen veelal de klachten. Uitgangspunt is, dat het meten van de acupunctuurpunten die corresponderen met bepaalde organen of orgaan functies, conclusies toelaat over de functietoestand van die organen of orgaanfuncties. Acute klachten horen in principe eerst met uw huisarts besproken te worden.

Auriculo Ooracupunctuur

Ooracupunctuur is een moderne ontwikkeling binnen de acupunctuur. De Franse arts Nogier ontdekte rondom 1950 dat het lichaam geprojecteerd is op de oorschelp. De ooracupunctuur dankt zijn populariteit aan de soms spectaculaire en snelle resultaten.

• De Chinese ooracupunctuur, die gebruikt wordt ter ondersteuning van een acupunctuur- behandeling en vooral op pijnreductie werkt.
• De auriculo-therapie, die meer westers georiénteerd is en ook gebruikt wordt voor vooral pijnreductie en verslavingsziekten. Bij de Chinese ooracupunctuur en de auriculo-therapie spoort men de oorpunten op met een elektrische puntzoeker.
• De auriculo-medecinae (lett. oorgeneeskunde) is het vlaggeschip van de ooracupunctuur. Daarbij wordt gebruik gemaakt van een speciale pols (de VAS) en van filters om ziekelijke processen in het lichaam op te sporen. Deze vorm van ooracupunctuur beperkt zich niet alleen tot het oor, door de VAS kan men ook het fysieke lichaam, de acupunctuurpunten, de energiebanen, de energiecentra (chakra's) en zelfs de aura onderzoeken. De VAS wordt ook gebruikt in het focusonderzoek of om geschikte homeopathische of fytotherapeutische middelen uit te zoeken. Meestal prikt men de gevonden punten met zogenaamde verblijfsnaalden, kleine naaldjes die er enkele dagen in blijven. Andere technieken zijn bv laseren en elektrisch stimuleren.

Acupunctuur en tandheelkunde

Van alle haarden in ons lichaam is er 75% in het hoofd/hals gebied te vinden, waarvan 65% in het gebit of tandloze kaakdelen. Voor een tandarts is de EAV een adequaat middel om deze haarden, die soms op röntgenfoto's niet te constateren zijn, op te sporen. Zoals u misschien al weet hebben Voll en Kramer aangetoond dat er een correlatie bestaat tussen gebitselementen en onze organen. Gebitshaarden kunnen dan ook problemen geven in het functioneren van deze organen. Omgekeerd kunnen ook deze slecht functionerende of ontstoken organen of orgaanstelsels bij het corresponderende gebitselement problemen geven. Een gerichte acupunctuur behandeling en haard bestrijding kunnen hier de oplossing voor zijn. Een sterk in de belangstelling staand gegeven is welk vulmateriaal er in ons gebit gebruikt wordt. Langzamerhand wordt amalgaam in onze samenleving ter discussie gesteld. In vele onderzoeken over de gehele wereld heeft men de toxische werking op ons lichaam vastgesteld. Vaak is dan ook de vraag in de praktijk gesteld "Hoe schadelijk is amalgaam". De EAV biedt u de mogelijkheid de kwikbelasting in het lichaam te meten. Tevens is het mogelijk uit te zoeken welke in de tandheelkundige praktijk gebruikte materialen een allergische reactie kunnen veroorzaken. Voor ons tandheelkundig handelen nu en in de toekomst blijkt de kennis van de EAV en acupunctuur een goede hulp te zijn, die de algehele gezondheid van de patiént ten goede komt.

Diergeneeskunde

Naast de humanitaire acupunctuur is er ook een veterinaire tak van de acupunctuur. Vooral honden en paarden worden met acupunctuur behandeld. Bij honden en paarden wordt acupunctuur o.a. gebruikt tegen pijnklachten ontstaan vanuit spieren en gewrichten. Daarnaast kan acupunctuur voor alle indicaties gebruikt worden die in de WHO indicatielijst genoemd worden. Aangevuld met uit de praktijk gebleken goede resultaten, blijkt acupunctuur effectief te zijn bij de behandeling van o.a.:

Opgemerkt dient te worden dat bij bepaalde aandoeningen waarbij (reeds) anatomische veranderingen zijn opgetreden zoals deformaties bij reumatoïde artritis de acupunctuur niet kan genezen, wel kan het functionele verbetering en pijnverlichting teweeg brengen. Bij aanwezigheid van ernstiger pijnen kan acupunctuur het gebruik van medicamenteuze pijnstillers reduceren tot hoeveelheden die op zich geen bijwerkingen veroorzaken. Vermindering van medicijngebruik dient te allen tijde plaats te vinden onder medisch toezicht. Voorzichtigheid is geboden bij de behandeling van suikerziekte aangezien een snelle en flinke daling van de bloedsuikerspiegel kan optreden tijdens of na de behandeling. Bij whiplash kan na behandeling een sterke vegetatieve reactie volgen, derhalve is een "zachtzinnig" begin geboden.

5. CONTRA-INDICATIES

Eigenlijk bestaat er slechts één contra-indicatie voor acupunctuur, namelijk zwangerschap; het gebruik van een aantal punten is streng verboden tijdens deze periode, aangezien dit abortus te weeg kan brengen. Verder zijn er relatieve contra-indicaties zoals het plaatsen van naalden in de aangedane gebieden bij de Sudeckse dystrofie; na zware lichamelijke arbeid, uitputting of honger; en bij angst voor de behandeling; Langdurig cortisonengebruik zoals prednison bij astma patiénten kan acupunctuur ineffectief maken omdat het reactiepatroon van de patiént wordt geblokkeerd.

6. HUIDIGE SITUATIE

Zoals reeds in de inleiding is vermeld wordt acupunctuur momenteel steeds meer geaccepteerd. Geleidelijk aan kan men spreken zowel van "alternatieve als additieve geneeskunde". Veel huisartsen verwijzen patiénten actief voor acupunctuurbehandeling. Helaas worden velen van hen toch pas in het chronische stadium gezien.